Henk Bakker presenteert boek op Unie-ABC-dag
Seminarium
25 oktober 2024
Tijdens de Landelijke Unie-ABC-dag op 16 november presenteert Henk Bakker een nieuw boek over het leven van Jezus: ‘Christus – Hoe het geloof in Jezus zich ontwikkelde in het vroege christendom'. Het is een vervolg op ‘Jezus – Reconstructie en revisie’ dat in 2020 verscheen. In het nieuwe boek neemt Henk het Johannes-evangelie, de brieven van Paulus en het boek Openbaring onder de loep om nog meer te ontdekken over wie Jezus is.
“Net als in mijn vorige boek spelen gebeurtenissen en ervaringen in het leven van mensen een grote rol bij het beschrijven van Jezus”, vertelt Henk. “Ik heb uit theologische kringen wel de nodige kritiek gekregen op deze biografische aanpak; collega’s die zeiden dat ervaringen toch niet leidend kunnen zijn. Maar daar ben ik het niet mee eens. Het is juist waardevol om meer oog te krijgen voor hoe het Evangelie in de oorspronkelijke situatie tot stand is gekomen en verkondigd. Door meer zicht te krijgen op wie Paulus was en wie Johannes was, krijg je context bij wat zij hebben opgeschreven. Hoe zij in hun context en persoonlijkheid Jezus hebben ervaren vertelt ons heel veel.”
Paulus' visie op Jezus
Het boek begint met Paulus, een Joodse man die de Joodse kerk vervolgde, die nota bene bij de steniging van Stefanus was. Zijn ervaring onderweg naar Damascus leidde tot een compleet nieuwe visie op Jezus. “Ik ben in al zijn brieven heel nauwkeurig gaan bestuderen hoe zijn ontmoeting met Jezus – en nog verschillende latere openbaringen – hem heeft beïnvloed, hoe dit in zijn brieven tot een heel eigen geluid heeft geleid. Een theologie die in sommige opzichten verschilde met hoe Johannes, Jakobus en Petrus er tegenaan keken.”
Verheven én kwetsbaar
Zo heeft Henk ook het Johannes-evangelie doorgeploegd. “Anders dan Paulus, die Jezus nooit tijdens zijn aardse leven heeft ontmoet, is Johannes jarenlang met Jezus opgetrokken. Hij portretteert Hem enerzijds als Iemand die een groot vraagteken is: mensen begrijpen Hem ten diepste niet; anderzijds schetst hij een heel zintuigelijke kant van Jezus: Hij weende, was moe, had honger en dorst. Tegelijk verheven, bijna onaantastbaar (niemand neemt Jezus het leven af, maar Hij legt het zelf af) én volledig menselijk en kwetsbaar. Dit heeft mij persoonlijk heel erg aangesproken toen ik nog niet geloofde: dat Jezus zó verheven is en tegelijk zó ongelooflijk dichtbij is gekomen.”
Na het Nieuwe Testament
Na de uiteenzettingen over Paulus, het Johannes-evangelie en enkele ontwikkelingen tussen deze hoofdbronnen in, bespreekt Henk de belangrijkste christologische ontwikkelingen in de eeuwen na het Nieuwe Testament, tot en met het Concilie van Nicea in 325 AD. Dit laatste staat momenteel in de belangstelling, omdat het volgend jaar 1700 jaar geleden is dat dit concilie plaatsvond.
Het boek eindigt met twee twintigste-eeuwse theologen, hun leven en hun visie op Jezus: Dietrich Bonhoeffer, de christentheoloog die in 1945 als martelaar stierf vanwege zijn verzet tegen de nazi’s, en Elisabeth Schüssler Fiorenza, die onder meer een boek schreef over de rol van vrouwen in de geschiedenis van de vroege kerk. “Ik analyseer hun persoonlijke achtergrond en ervaringen en de dingen die ze over Jezus hebben gezegd”, vertelt Henk. “Want het een heeft invloed op het ander, ook in deze tijd – dat is mijn stelling.”
Verschuiving van de blik
In 'Christus' lijkt zich een nieuwe ontwikkeling voor te doen in Henks verhaal: waar het eerste boek een nadruk legde op het mens-zijn en het joods-zijn van Jezus, verschuift met de inzichten van Johannes en ook Paulus de blik meer naar het God-zijn van Jezus. “Ja, je ziet dat Jezus bij deze schrijvers wat meer loskomt van het mens-zijn; en in Openbaring is dat natuurlijk helemaal zo, want dan is Hij inmiddels in de hemel. Ik ga in dat kader ook in op Filippenzen 2, de bekende ‘ontledigingspassage’, die vaak in de gedachten van mensen tot een spagaat heeft geleid: was Hij nu wel of niet God toen Hij op aarde leefde, toen Hij stierf aan het kruis? Ik ben ervan overtuigd dat het nooit of-of is geweest: Jezus liet zijn koninklijke kleren niet achter in de hemel, om het zo maar te zeggen, maar nam ze mee naar de aarde en door de modder van de dood heen. Hij was mens, maar ook altijd God.”
Korting tijdens Unie-ABC-dag
Het boek verschijnt op 7 november, maar kan tijdens de Landelijke Unie-ABC-dag op 16 november in Amersfoort met 40% korting door de aanwezigen worden gekocht.