Dit jaar valt ons kerstfeest samen met Chanoeka, het Joodse lichtjesfeest. Oké, Kerst duurt bij ons twee dagen (én een nacht), Chanoeka duurt acht dagen, maar beiden beginnen deze keer op 25 december. Een overeenkomst zit in het gebruikte symbool, het licht, maar de achterliggende betekenis is heel verschillend, en toch ook weer niet ...
Als je de kranten openslaat, of het nieuws op TV of je app ziet, kan je moedeloos worden. De wereld staat in brand, er is oorlog in Oekraïne, in Israël, Libanon, Gaza, Soedan.. maar ook in ons eigen land gunnen mensen elkaar soms het licht in de ogen niet.
Toch is er wel licht, het Licht, namelijk Jezus, die naar ons toegekomen is, als baby en als Redder van deze wereld. Dat gaan we weer vieren met Kerst, maar we mogen het ook alle dagen van het jaar vieren, en Zijn Licht laten zien aan de mensen om ons heen. Tekens van hoop, lichtpuntjes, zoals die organisatie in Den Haag die ook zo heet, waar mensen lichtpuntjes zijn voor anderen in nood en waar nu massaal mensen spullen doneren voor de slachtoffers van de ramp die daar heeft plaatsgevonden.
De meeste mensen op aarde willen graag een licht zijn voor een ander, helpen waar je kunt, maar dat komt meestal niet in het nieuws. God heeft ons allemaal geschapen en Zijn Liefde zit in ons en van daaruit willen we ook iets betekenen voor een ander. Tekenen van hoop, laten we daar meer op gericht zijn. Hoop bieden aan een ander, en ook de hoop hebben op de terugkomst van de Here Jezus!
Ik wens u gezegende en hoopvolle feestdagen en nieuw jaar toe!
Ingrid de Vries is financieel medewerker bij Unie-ABC en lid van Baptistengemeente Siloam Ede
En zo krijgt de boodschap van Kerst wel een heel duidelijke illustratie. Na 54 jaren van overheersing door de familie Assad heeft een rebellenleger de macht in dat land overgenomen. Je kunt je eigenlijk niet voorstellen hoe langdurig regeren met ijzeren hand in zo’n korte tijd aan z’n einde komt, haast surreëel. Met de staart tussen de benen is de machthebber vertrokken. Aandoenlijke taferelen van mensen die vrijheid smaken. Anderen die in de afgelopen jaren naar het buitenland gevlucht zijn vragen zich ineens af wat dit nu betekent, sommigen liggen al aan de grens om terug naar huis te gaan. Gevangenen die het daglicht zien en verbijsterd vertellen dat ze juist deze dag met meerderen gefusilleerd zouden worden…, niet te bevatten.
In Jesaja 8:23-9:6 wordt gesproken over een volk dat een juk te dragen had, een stok op hun schouder, de staf van de drijver. Laarzen die dreunend stampten, mantels doordrenkt met bloed. Maar nu is er verlossing gekomen, men ziet een helder licht en herstel, diepe vreugde als bij het verdelen van de buit. En waardoor is dit gekomen? Niet door opstandelingen, maar door een Kind, een Zoon die ook wel Wonderbare raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst wordt genoemd. In deze adventsweken staan wij stil bij de geboorte van Jezus in wie dit alles vervuld is en hoe Hij onze geestelijke verlossing heeft mogelijk gemaakt. Bepaalt de intense vreugde van onze Syrische medeburgers in deze dagen ons niet bij hoe mooi het is als je daar diep doorheen gaat en hoe wij dan onze geestelijke vrijmaking mogen ervaren?!
Terwijl wij ons opmaken voor de Kerstdagen is het zaak om voor dit volk te (blijven) bidden en in het bijzonder voor onze broeders en zusters in Christus daar. Wat zal het nieuwe regime gaan brengen, wat betekent dit voor godsdienstvrijheid? Wordt de ene onderdrukker vervangen door andere? Het zal gaan blijken. Gelukkig mogen we weten dat onze verwachting ten diepste niet is van het leven dat we hier leiden. We hebben deel mogen krijgen aan eeuwig leven en eens zal de overwinning van het Kind volkomen zijn. Dat wij, en onze broers en zussen daar, daarvan mogen blijven getuigen en dat velen daardoor ook deel mogen krijgen aan díe verlossing en intense vreugde. Onze HEER van de hemelse machten ziet daar naar uit!
Jaap Ketelaar is regiocoördinator voor de regio Zuid bij Unie-ABC, voorganger bij de BG Katwijk en interim-voorganger bij de EG Parousia 's Hertogenbosch.
Ben jij er al klaar voor? Komende donderdag is het zo ver. Sinterklaas… Met een hoop pakjes en veel kruidnoten. Naarmate de avond van sinterklaas dichterbij komt gaat het sinterklaasjournaal helemaal los. Allerlei problemen moeten worden overwonnen. Sinterklaas is in het land, maar het is nog maar de vraag of alles voor donderdag gaat lukken. Dit jaar was er zelfs een heuse rel. Het sinterklaasjournaal was te spannend voor kinderen. Sint werd afgevoerd met een ziekenwagen. En opgenomen in het ziekenhuis. Dat was misschien wat te veel voor de allerjongsten… In de krant stond naar aanleiding van die rel een wat verbitterd stuk. Laten we toch ophouden met dat idiote sinterklaasgedoe. We maken onze kinderen iets wijs dat nergens op slaat. Kinderen raken alleen maar in paniek. Vertel ze gewoon de waarheid: sinterklaas bestaat niet… Het zijn je papa en mama… Tja, ook een mening. Wat kunnen we daar van zeggen?
Ben jij er al klaar voor? Sinds zondag zal iedereen in de kerk er van doordrongen zijn. Het is advent. Afgelopen zondag was het eerste advent. Nog een paar zondagen en we gaan kerstfeest vieren. Kerst is natuurlijk één van de hoogtepunten van het jaar. Een feest van warmte en licht. Kerst is geweldig. Je wordt er blij van en kijkt er naar uit. Het kerstfeest roept wat op bij mensen. Je ziet al mensen met kerstbomen slepen en er verschijnt steeds meer buitenverlichting aan de huizen. Je denkt bij jezelf: Dit jaar niet te laat beginnen met die boom. En laten we op tijd bedenken hoe we het gaan doen met de familie. En dan de kerstactiviteiten in de gemeente natuurlijk. Kerstavond dinsdag, kerstochtend woensdag. Dinsdag met vuurkorven en chocolademelk en glühwein. Woensdag met de kinderen. En de kerstpakketjes en uitnodigingen voor de buurt. Wat is de goede timing? En wie gaat het regelen en uitvoeren?
Ben jij er al klaar voor? Met advent kijken we uit naar kerst, naar de geboorte van Jezus. We denken terug aan zijn komst. Tegelijk is advent ook een moment om uit te kijken naar zijn wederkomst. Jezus bleef niet klein. Jezus bleef niet onmachtig. Hij regeert als koning. Hij zal komen! Ooit las ik een boek waarin werd gefantaseerd dat Jezus al lang is terug gekomen. Maar mensen hadden hem niet ontdekt en hij liep wat verweesd rond op aarde. Ze hebben me helemaal niet nodig… Even los van alle beelden van de wederkomst vond ik die vraag wel aardig. Hebben we wel door dat de Heer werkelijk komt? Hebben we Jezus ten diepste nodig? Zien we uit naar zijn komst? Advent is een tijd om ons hart sneller te laten kloppen. Niet om wat er allemaal moet gebeuren in huis of voor de kerk. In advent mogen we uitzien naar Jezus zelf. Vol verwachting zijn dat Hij grote dingen gaat doen. Niet abstract, maar heel concreet.
Ben jij er al klaar voor?
Harm Jut is regiocoördinator van Unie-ABC en voorganger in de Baptistengemeente Ede Siloam.
Ik heb één keer in de kerk gepreekt over de vraag: hoe gebruik jij je macht? Je macht als volwassene naar kinderen, of als tiener naar anderen in de groep, of je macht in een leidinggevende positie. Op een gegeven moment stond er iemand op die zei: ‘We horen het niet over macht te hebben, maar over liefde!’
Macht lijkt een ongemakkelijk thema te zijn, ook in de kerk. We praten er niet veel over met elkaar. Maar door situaties van machtsmisbruik in de samenleving komt er steeds meer aandacht voor het gesprek over macht. Tijdens de conferentie Veilige Kerk op 12 november gaf ik een workshop over de vraag: wanneer gebruiken we macht op een gezonde manier en wanneer niet? Graag deel ik dit thema ook binnen Unie-ABC voor verder gesprek.
Heilzame en dominante macht
Macht is het vermogen om doelbewust invloed uit te oefenen op het leven en het gedrag van een ander in de richting die jij wilt. Deze macht is vaak gebaseerd op een zekere vorm van overwicht. Macht uitoefenen is niet slecht, het gaat erom hoe we het gebruiken. Gebruiken we onze macht om anderen (onbewust) te overheersen of met het oog op de bloei en bescherming van anderen?
In mijn jonge jaren heb ik te maken gehad met grensoverschrijdende macht binnen het gezin. Pas op latere leeftijd kon ik dat onder ogen zien en zo benoemen. Daarnaast heb ik binnen de kerk zowel heilzame als dominante macht ervaren. Door ervaringen van buurtkerken in aandachtswijken heb ik meer oog gekregen voor de dynamiek van macht in kansrijk-kansarm. Wellicht heb jij ook verschillende ervaringen met macht binnen de kerk.
Theologe McClintock-Fulkerson brengt naar voren dat degenen die macht hebben, dat zelf vaak niet doorhebben. Het hoort bij het hebben van macht om daar als het ware ‘overheen te kijken’. Ook ik als coach, leider en schrijver van dit artikel heb macht. En jij op jouw plek. De benadering Undefended Leadership van Simon Walker heeft mij geholpen om meer inzicht te krijgen in het gebruiken van macht. Deze benadering is in het Seminarium onderdeel van het vak Pionierend Leiderschap.
Ongezonde dynamiek
Walker legt uit dat er in de wisselwerking tussen leider en volgers ongemerkt een ongezonde dynamiek kan binnensluipen. De leider heeft vaak te maken met idealisatie door de volgers. Hij wordt door de volgers op een voetstuk geplaatst. Zo projecteren de volgers op de leider wat zij zelf niet hoeven te zijn. De volgers schuiven daarmee hun verantwoordelijkheid af op de leider. In de leider leeft vaak een flinke dosis idealisme. Voor de leider is het een drijfveer om zich met passie in te zetten voor het ideaal. Dit kan een eenzame weg zijn voor de leider, want hoe realistisch zijn de ideeën en uitwerking? De derde ervaring die veel leiders gemeenschappelijk hebben is die van onvervulde emotionele behoeften. De leider ontdekt dat hij door aandacht te geven aan de behoeften van anderen goedkeuring en waardering ontvangt. Zo ontstaat een vaak onuitgesproken informeel ‘contract’ tussen leider en volgers. De volgers worden, tot op zekere hoogte, gebruikt door de leider voor de eigen behoeften (defended macht gericht op zelfbehoud). Deze dynamiek vormt in de gemeenschap een voedingsbodem voor machtsmisbruik. Zinnetjes als ‘Wil jij dit doen? Ik kan het niet. Jij bent er goed in…’ maken alert op de ongezonde dynamiek. Deze dynamiek kan worden doorbroken wanneer de leider innerlijk meer vrij wordt. En vraagt: ‘Wat heb jij nodig om je eigen plek in te nemen?’ Zo ontstaat een nieuwe, spannende dynamiek, met verbinding en vertrouwen (undefended macht gericht op vrijheid).
Inzicht in macht
Volgens de filosoof Foucault wordt er in elke situatie macht uitgeoefend. Om je eigen macht te erkennen, helpt het om inzicht te hebben in soorten macht. Zo is er macht door persoonlijkheid. Met enthousiasme, inlevingsvermogen, toon en (lichaams)taal kunnen leiders de emotionele toestand van hun publiek beïnvloeden. Ten tweede is er macht door hulpbronnen. Dit kunnen financiële of technische bronnen zijn, of kennis over procedures en regels. Wie betaalt bepaalt? Ook is er de macht van ervaring en expertise. De uitspraak ‘Dat hebben we al eerder geprobeerd en het werkte niet’, heeft vaak een enorm effect. Kunnen ervaren bestuurders en werkers in de kerk hun macht ‘neerleggen’ en delen met nieuwe en jongere mensen? Dan is er nog de macht door positie, als predikant, pastoraal werker, jongerenwerker, aanbiddingsleider, organist of koster. In de kerk is verder zelfreflectie nodig bij het uitoefenen van geestelijke macht met een beroep op geloof en God. ‘De Bijbel zegt…’ ‘God maakt mij duidelijk dat…’ Wanneer wordt een cultuur van geloof dwingend en hoe draagt geloof in God bij aan gewetensvrijheid? Tot slot speelt ook fysieke macht steeds een rol. Naar iemand die groot is kijk je op. En degene die fysiek sterker is heeft overwicht op de ander als het er op aan komt. Goed om te realiseren is dat schadelijke macht vaak onbewust verbonden is met onmacht. Een typerend voorbeeld is ouders die gaan schreeuwen en slaan uit onmacht.
De undefended leider doet er alles aan om haar uitoefening van macht te erkennen. Ze is open over de stroom van macht in haar organisatie. Zo wordt er verantwoording afgelegd over het gebruik van macht.
Niet (zo) vrij – meer onbewust
Vrij – meer bewust
Een undefended leider zijn die heilzame invloed uitoefent, is een uitdaging. Het vraagt zelfreflectie, geduld, betrokkenheid, een open houding, lef en nog veel meer. Soms lukt iets spontaan, andere keren worstel je met de houding die bij jou past. Een vrije leider zijn die zijn invloed heilzaam gebruikt, is een lange weg. Maar elke dag is een geschenk voor het ontvangen en uitdelen van vrijheid, om zo tot dienst van elkaar te zijn. (Bron: Simon P. Walker; Leidinggeven vanuit wie je bent. Het ontdekken van Undefended Leadership, Amersfoort 2019.)
Links:
https://www.veiligekerk.nl/ (met verslag conferentie)
https://www.missienederland.nl/machtsmisbruik (met nieuwe brochure als handreiking)
https://www.undefendedleader.nl/leiderschap/omgaan-met-grensoverschrijdende-gedrag-in-drie-stappen/ (omgaan met grensoverschrijdend gedrag, in drie stappen)
Oeds Blok is coördinator gemeentestichting & pionieren en geeft aan het Seminarium het vak Pionierend Leiderschap.