Stomdronken: kritiek op de kansloosheid
Geschreven door Marijn Vlasblom, 10 februari 2023
Een van de leukste dingen aan het Baptisten Seminarium is het optrekken met jonge mensen. Buitengewoon vaak ervaar ik dat als bijzonder hoopvol en bemoedigend. Onlangs deelde een student zijn frustratie rondom de open borrel van zijn christelijke studentenvereniging…
Het idee van de open borrel is dat iedereen de (normaal enkel voor leden geopende) sociëteit binnen mag lopen voor sfeer, gezelligheid en een goed gesprek. Blijkbaar ligt dit clubhuis op een ideale wandelroute tussen kroeg en shoarmatent, waardoor met regelmaat gebruik wordt gemaakt van deze open deur.
"Wat mij dan verbaast", zei de student, "is dat de identiteit van onze vereniging vaak ter sprake komt." Mooie kans, zou je zeggen. Maar, zo vervolgde hij: "Heel vaak gaan onze leden dan dingen zeggen als: 'Maar wij worden ook stomdronken!' Waarom doen wij dat?!"

Fijne volgelingen
Enkele weken later las ik de brief van Jezus aan Sardes, uit Openbaring 3:1-6. Jezus stelt daar dat de christenen in Sardes op sterven na dood zijn. Wat blijkt? Sardes was gebouwd op rijkdom en leefde vooral op vergane glorie uit het verleden. De inwoners waren welvarend en trots op hun stad, maar buiten Sardes werd heel anders naar de stad gekeken. Maar liefst tweemaal was de stad veroverd door grove nalatigheid: er waren wat achterdeuren open blijven staan. Sardezen werden dus, ondanks hun rijkdom en trots, van buitenaf gezien als onoplettende sufferds. Jezus grijpt dit beeld aan en verwijt de christenen dezelfde onoplettendheid. Blijkbaar deden de christenen zo ongeveer aan alles mee. Eigenlijk zagen zij elk aspect van hun elitaire cultuur als verenigbaar met het volgen van Jezus. En het leek prachtig! De kerk groeide en bloeide, en zelfs de niet-gelovige Sardezen waren vol lof over die fijne volgelingen van Jezus!
Missionair gezien lijkt dat natuurlijk allemaal prachtig! Maar Jezus denkt er anders over. De Bijbel in Gewone Taal blijkt mijn exegese treffend te vertalen: "Jullie leven ziet er mooi uit, maar het is niets waard." Blijkbaar waren ze totaal niet onderscheidend van hun volksgenoten. Het is een treffend voorbeeld van de complexe houding die het Nieuwe Testament heeft met omliggende culturen. Enerzijds zien we de apostelen bepaalde culturele aspecten volop omarmen en zelfs 'ver-christelijken' (denk aan Paulus op de Areopagus), anderzijds klinkt ook de oproep om in die cultuur juist onderscheidend aanwezig te zijn. Jezus zelf zegt immers dat we smaakmakers (zout) zijn: influencers en trendsetters. De vraag is dan: Hoe zijn wij relevant?
Volstrekt kansloos
Terug naar de studenten in hun sociëteit. Hun reactie is misschien niet zo gek: In een cultuur waarin het christendom steeds onbekender is, neemt beeldvorming het snel over van daadwerkelijke kennis. In zo’n context is het niet vreemd dat jonge gelovigen zich verzetten tegen bepaalde denkbeelden, zoals die van de 'brave, maar stiekem erg saaie studenten'. Willen we eigenlijk niet allemaal leuk, tof of cool gevonden worden?
Hier komt het aan op onderscheidend vermogen. Op het diepe bestuderen van de Bijbel, Jezus’ leven, onderwijs, dood en opstanding. Maar ook het diepe bestuderen van onze cultuur, om te zien waar de aanlegsteigers, maar ook de diepe ravijnen en weeffouten zitten. We mogen dus bepaalde aspecten van onze cultuur ook zeer uitdrukkelijk tegenspreken, en daar duidelijk stelling in nemen. Immers: in het licht van het evangelie en Jezus' wederkomst zijn ook waanzinnig veel dingen in onze cultuur gewoon volstrekt kansloos. Voorbeelden? Consumentisme? Kansloos. Een economie gebouwd op ontevredenheid? Kansloos. Een ren-je-rot-agenda? Kansloos. Fossiele brandstoffen of subsidies? Kansloos. Dronken worden en de controle over je denken en doen verliezen? Kansloos!
Kritische vragen
Christenen hoeven zich niet terug te trekken uit de maatschappij (ook dat is kansloos), maar zijn geroepen om daar smaakmakers te zijn. Dat ben je soms ook door niet mee te doen met de dominante, vaak onuitgesproken norm. Dus stel maar kritische vragen, ook al verpest je daarmee soms de sfeer of het feestje. In mijn ervaring levert dat trouwens op de langere termijn veel echtere, mooiere en wezenlijkere ontmoetingen op, dan op je knietjes smeken om relevantie of oeverloos mee-kletsen met de rest. Maar goed, ik ben dan ook nog nooit dronken geweest…
Marijn Vlasblom is docent en valorisatie‑coördinator aan het Baptisten Seminarium en voorganger in de Baptistengemeente Op Doortocht in Ede.