Na bijna drie maanden thuis gewerkt te hebben was ik afgelopen week weer onderweg. Te gast in een verpleeghuis om een intervisiegroep te begeleiden. Artsen, psychologen, fysio- en ergotherapeuten als ook diëtistes gingen met elkaar in gesprek over de ervaringen in de afgelopen periode. Ook in dit verpleeghuis waarde het COVID-virus rond. Enkele mensen zijn overleden. Een flink aantal medewerkers besmet geweest. Indrukwekkende verhalen werden gedeeld.

Over de druk op de zorg, de vreselijke situaties rondom de bezoekregeling en de eenzaamheid onder ouderen, indringende ervaringen vanwege het ziektebeeld. Ook privésituaties werden benoemd, met én werk én zorg voor het gezin met (jonge) kinderen. Verhalen over spanningen en emoties die soms opliepen. “En waar ik me nog het meest boos over kon maken, was dat mijn vriend met zijn vrienden ging barbecueën op een klein balkonnetje. Absurd vond ik het.” “Ja, of samen gewoon in een auto stappen, zonder enige afstand.” De verontwaardiging binnen de groep was groot over mensen die zo ‘onzorgvuldig’ en ‘gemakkelijk’ de RIVM-richtlijnen aan hun laars lappen. “Ze moesten eens weten wat het betekent als je getroffen wordt door het virus. Je moet toch rekening houden met elkaar?!” Een duidelijk voorbeeld van botsende waarden.

Demonstraties

Botsende waarden zijn ook elke dag te zien in het journaal. Beelden van de demonstraties over Black Lives Matter. En tegendemonstraties. Beelden die worden neergehaald en beklad. En mensen die de beelden willen beschermen. Ieder mens telt, welke kleur je ook hebt. En tegelijk breng je elkaar in gevaar door zo dicht op elkaar te staan. Wat is respect voor de ander? Hoe kun je én zo opkomen voor mensen die worden getroffen door racisme én tegelijk jezelf en anderen in gevaar brengen?

Botsen in de kerk

Botsende waarden. We hebben er op vele plekken mee te maken. In de zorg. In de samenleving. En…ook in de kerk. Tijdens een college met vier studenten van de VU staat de bezinning op pastorale zorg centraal. Hoe sluit je aan en stem je af om iemand pastoraal te begeleiden? Hoe doe je recht aan de ervaringen die mensen opdoen? En ook: hoe sluit Gods openbaring daarop aan? We raakten in gesprek. Moet je met ieder meegaan in wat die denkt/ doet/ voelt? Waar en wanneer confronteer je, misschien wel ‘in Gods naam’? Welke zeggingskracht heeft het Evangelie? Mag/ moet je als pastor soms profetisch spreken?

We benoemden de botsende waarden, ook in de kerk. ‘Plurale kerk’ heet het dan. We weten er allemaal van. Verschil in opvattingen over doop en lidmaatschap. Verschillende standpunten op ethische kwesties. Over inzet met geweld of geweldloos verzet lopen de meningen uiteen. Uiteenlopende visies ook over Israël, de eindtijd en ga maar door. Pluraliteit is er volop. Wie heeft de Waarheid in pacht? Een wezenlijk gesprek over kerk-zijn in deze tijd en de rol van de pastor. Dekken we conflicten toe door te zeggen dat we pluraliteit moeten aanvaarden? Of maken we het mooier dan het is als je leest in het studieboek (Heitink, pastorale zorg) “…groeit meer en het inzicht dat groepen binnen de kerken niet hoeven te strijden over elkaars tekort, maar kunnen groeien aan elkaars tegoed.’

Veelstemmigheid

Dat klinkt mooi, maar we worstelen er wel mee. Zelfs in de kerk. Botsingen kunnen heel pijnlijk zijn. Een paar jaar geleden disputeerden we als medewerkers van de Unie n.a.v. het boekje Multi-voiced church van Stuart &Sian Murray Willams, die vaststellen dat al in het Nieuwe Testament en in de Vroege Kerk duidelijk is dat die veelstemmigheid klinkt, maar wél met de verwachting dat de Heilige Geest zal spreken door álle leden van de geloofsgemeenschap. Zij pleiten ervoor dat iedereen belangrijk is voor het wel-zijn en de groei van de gemeente. Veelvoudig en veel-stemmig geloven is zelfs noodzakelijk voor een kerk die missionair wil zijn vandaag de dag.

Ware woorden die richting kunnen wijzen bij botsende waarden. Studenten stelden in het college vast dat bij pluraliteit en botsende waarden dialoog en wederkerigheid de basis zijn om te verstaan wat de Geest ons wil leren. Dat begint met (leren) luisteren naar elkaar én naar de Geest. Veni Creator Spiritus!