Skip to main content

Jongeren geloviger, conservatiever en mentaal ongezonder?

Geschreven door Ronald van den Oever

30 mei 2025
Geplaatst op 30 mei 2025

De laatste jaren is er veel berichtgeving over onze jongeren. Dat is mooi wat dan kunnen we ons in onze jongeren verdiepen, leren om hen te begrijpen en zo met hen mee te leven. Al is elke jongere weer uniek en zul je in gesprek moeten blijven om dat unieke te kunnen horen. Dat leren we vanuit Samen Jong kernwaarde ‘Hart voor jongeren hebben’. In deze blog wil ik verkennen wat er speelt onder jongeren als het gaat om het toenemende geloof en afnemende mentale gezondheid, zoals dit beeld vanuit onderzoek en media ontstaat. Ik wil vooral ook kijken hoe we hiermee om kunnen gaan als betrokken reisgenoten in de gemeente. Hiervoor gebruik ik de lens van Samen Jong die ons een behulpzame focus geeft van 6 kernwaarden voor een gemeente met alle generaties.

Mentale gezondheid

Het begon met de mentale gezondheid onder jongeren waar het Trimbos instituut onderzoek naar had gedaan. Dit was niet alleen vanaf de pandemie, deze lijn was al eerder op te merken. Concluderend kunnen we stellen dat de mentale problemen onder jongeren zijn toegenomen en meer daarvoor begeleiding zochten. De wachtlijsten liepen op en dat gaf extra druk op de hulpverlening en de jongeren zelf. Hoewel de cijfers van maart iets teruglopen en hulpverlening iets beter lijkt aan te sluiten, is het nog steeds 1 op de drie jongeren die last heeft van mentale klachten. Onder ouderen is dit 1 op de 4. Op 25 april stond dit thema op de agenda van de Tweede Kamer.

Schermcultuur zorgt voor ingrijpende gevolgen onder jongeren

Dan verschijnt er een boek genaamd Generatie Angststoornis (Anxious Generation) van Jonathan Haidt, waarin hij vertelt en onderbouwt wat we als jeugdwerkers, leerkrachten en ouders eigenlijk al wisten. Onze schermcultuur zorgt voor ingrijpende problemen onder jongeren. Als het gaat om hersenontwikkeling en hechtingsproblematiek schetst Haidt een ingrijpend beeld. Meer depressie onder jongeren, met in de laatste jaren iets meer/andere problematiek onder meisjes dan onder jongens door de schermcultuur. Het boek bevat nog veel meer uitkomsten, aandachtspunten en oplossingen, maar ik wil me op deze plek niet verliezen in details. Daar zijn goede websites en podcast over gemaakt. Sindsdien is er maatschappelijk meer aandacht voor de begrenzing van mobielgebruik onder kinderen en jongeren. Sla de krant er maar op na.

Jongeren geloviger dan vorige generatie

Ik sluit af met het bericht dat de huidige generatie jongeren (17-25jr) positiever is over religie dan de generatie ervoor (Millennials). In december waren er al berichten over meer jongeren die de Oosters Orthodoxe Kerk bezoeken. Het CBS en God in Nederland 2024 bevestigen nu dat er een trendbreuk is vergeleken met de jaren ervoor. Meer jongeren zijn positief over religie en meer jongeren identificeren zichzelf als gelovig. Of dit leidt tot meer kerkbezoek is nog de vraag. Bij de ene kerk iets meer dan de andere, is er te lezen. Volgens ander onderzoek worden jongeren ook conservatiever en sommigen zien een verband met de toenemende interesse in geloof onder jongeren. Ook hier wil ik niet langer bij stilstaan ook hier kunnen we weer terecht bij de vele krantenartikelen die er zijn geweest. Een belangrijke conclusie uit deze berichten is dat jongeren in deze onzekere tijden (oorlog, polarisatie, etc.), zoeken naar houvast en sociale verbinding en een toenemende aantal jongeren dit vindt in geloof en een aantal daarvan ook in de kerk.

Ik wil bewust niet te diep ingaan op de analyses, ook al is dat zeer interessant en praat ik daar graag met je over door. Een deel daarvan hebben we opgepakt bij de Jeugdtrends 2024 waar Unie-ABC ook aan meewerkte en ook in eerdere blogs heb ik aandacht besteed aan mentale problemen en Generatie Angststoornis. Op 27 juni is er een studieochtend georganiseerd door ons Seminarium in Amsterdam over de groeiende belangstelling onder jongeren voor geloof en kerk. 

De grote vraag op deze plek is: Hoe kunnen wij als gemeente hierop reageren?

Deze vraag wil ik graag beantwoorden met de kapstok van Samen Jong met de 6 haakjes van kernwaarden waar ik deze situatie aan op wil hangen.

  1. Prioriteit geven aan jongere generaties
  2. Jezus Boodschap serieus nemen
  3. Hart voor jongeren hebben
  4. Verantwoordelijkheid (en invloed) geven aan jongere generaties
  5. Een warme gemeenschap vormen
  6. Een goede buur zijn

Je kunt dit ook als lens gebruiken voor de raad van de gemeente. Er zijn al meerdere gemeenten die dit zo doen en dit in hun jaarplannen verwerken. Zoals Op Doortocht in Ede en Baptistengemeente Harderwijk. Werken vanuit deze kernwaarden geeft je gemeente concrete thema’s en duidelijke richting om hierop te reageren, is mijn ervaring. Vanwege de beperkte blogruimte bespreek ik twee kernwaarden. -zie ook het arikel in Licht Magazine van BG Harderwijk-. 

Hart voor Jongeren

Allereerst is er de lens van de kernwaarde ‘Hart voor jongeren hebben’. Bij de beschrijving van deze waarde zien we dat het gaat om je inleven in- en meeleven met onze jongere generaties. Inleven betekent verdiepen in wat er onder jongeren speelt. Bovenstaande berichtgeving is dan een eerste aanzet om je te verdiepen in onze jongeren. Zo ontstaat er een beeld waarmee je in gesprek kunt gaan met jongeren, ouders en werkers in de gemeente. Geen oordeel of snelle antwoorden, maar begripvol luisteren en doorvragen. Zo kom je achter wat er leeft bij de jongeren in de gemeente.

Samen Jong komt vanuit onderzoek tot de volgende indeling als het gaat om de drie ultieme vragen die er onder jongere generaties leven.

Ik vraag me af…              Gaat over…     Legt de focus op      Beantwoord door Gods…

Wie ben ik?

Identiteit

Ik

Genade

Wat is mijn plek?

Relaties

Wij

Liefde

Welk verschil maak ik?

Doel

Onze wereld

Missie (koninkrijk)

Op deze manier komen we bij wat er onder jongeren leeft. Als we ons verdiepen in de bovengenoemde ontwikkelingen onder jongeren kunnen we deze vragen herkennen. Samen Jong helpt ons om hierop te reageren vanuit een Bijbelse visie die jongeren kan inspireren en op weg helpen.

Jezus boodschap serieus nemen

Aan welke boodschap hebben jongeren behoefte in tijden van onzekerheid en onrust? Het schema uit Samen Jong geeft aan dat Gods genade, Gods liefde en Gods missie tegemoetkomen aan de diepere vragen van jongeren. Deze thema’s een plek geven in prediking en onderwijs kan zo een belangrijke stap worden. Als het gaat om het serieus nemen van Jezus boodschap vraagt dit ook om concrete uitwerking die past bij de levens van jongere generaties (en stiekem ook bij onze oudere generaties).

Samen Jong reikt hiervoor 3 thema’s aan:

  1. Leg de nadruk op Jezus Christus, wat hij heeft gezegd en gedaan in zijn bevrijdend, herstellend en vernieuwend handelen. (In plaats van geloofsartikelen en christendom)
  2. Verbind alles wat je zegt (beknopt en creatief) met het hele verhaal (narratief) van Jezus verbonden met de Vader en de Geest en de verbinding tussen het nieuwe en oude testament. Zo ontstaat er zicht op het hele verhaal van God en mensen en kunnen jongeren ook een indruk krijgen van hun identiteit in Christus en hun plek in Gods grotere verhaal met deze wereld, zodat ze er handen en voeten aan kunnen geven.
  3. Noem telkens weer dat het geloof betekenis heeft voor het leven hier en nu. Redding, heil en vrede is een belangrijk thema voor hoe je je leven leeft en met anderen omgaat. Hoewel de hoop op een nieuwe wereld belangrijk blijft, gaat het niet alleen om ‘later in de hemel komen’.

Een voorbeeld van deze boodschap is het project Life Rules van de EO in samenwerking met de Christelijke Hogeschool Ede. Dit project wil jongeren helpen om hun levens de nodige richting en structuur te geven in een wereld waarin er veel op onze jongeren afkomt en waarin er ook veel afleiding is. Zo komen ze tot 10 regels gebaseerd op Jezus’ levensstijl. Een andere vorm is het boek en de cursus ‘De Weg (volgen)’, van John Mark Comer die ook concreet maakt hoe het volgen van Jezus er uit kan zien.

Andere waarden

Ook de kernwaarde ‘Warme gemeenschap’ is belangrijk om aan te sluiten bij onze jongeren en bij de vragen die ze hebben. En dat geldt ook voor de andere waarden van Samen Jong. Volgens Samen Jong horen alle kernwaarden bij elkaar en grijpen ze ook op elkaar in. Ik had dit graag verder uitgewerkt, maar belangrijker is om hiermee zelf over in gesprek en aan de slag te gaan in de gemeente. Op die manier kunnen er ook vormen ontstaan die passend zijn voor de jongeren in je eigen gemeente en in aansluiting bij wat er op dit moment al wordt gedaan voor jongeren. Ga dit gesprek aan met of binnen de leiding van de gemeente.

Tot slot

Veel jongeren hebben mentale problemen en meer jongeren zijn tegenwoordig geïnteresseerd in geloof. Dat is het generaliserende beeld wat naar voren komt als het om onze jongeren gaat. Meer geloof vertaalt zich niet altijd in meer kerkbezoek. Volgens God in Nederland groeit het kerkbezoek bij deze generatie maar bij enkele denominaties. Ik laat de analyse achterwege en volsta met de opmerking dat er hier nog een uitdaging ligt voor onze gemeenten. En hier zijn gelukkig positieve voorbeelden van te vinden binnen en buiten de gemeente.  

Hoe mooi zou het zijn als kerken met hun doen en laten kunnen aansluiten bij deze ontwikkeling onder jonge generaties? Hoe mooi zou het zijn als jongeren ontdekken dat het leven met onze Heer Jezus Christus niet een droog en dor verhaal is voor later, maar dat het een groot avontuur kan zijn wat antwoord en richting geeft bij onze diepste levensvragen op dit moment. En hoe verrijkend zou dit zijn voor alle generaties in onze gemeenten?

Denk hierbij ook aan de ouders. Ook zij behoren volgens Samen Jong bij de jonge generaties en hoe mooi zou het zijn als er avonden in de gemeente zijn waar ouders kunnen horen over thema’s die spelen en kunnen delen over hun vragen die ze daarbij hebben, zoals Vrije Baptistengemeente Ichtus in Wierden deze hebben georganiseerd.

Samen Jong wil hierin onze gemeenten tot hulp zijn, maar het belangrijkste is om hierin goed naar elkaar te luisteren en altijd weer de vraag te stellen hoe we vanuit het goede nieuws van Jezus Christus kunnen aansluiten op elkaar met woorden en vormen die daarbij passen.

Gods goede zegen hierbij gewenst.

Ronald van den Oever is regiocoördinator en jeugdwerkadviseur bij Unie-ABC.

Voor meer informatie:

 

 

Jongeren geloviger, conservatiever en mentaal ongezonder?