Ik ben in een kerkdienst. Aan het begin vertelt de dienstleider over de oorlog en conflicten in de wereld van de afgelopen week. We zingen samen: 'Heer, ontferm U over ons.' Dit raakt me. Het woord ‘ons’ omvat zowel de mensen in de kerk als de hele wereld. De emoties die we voelen bij beelden op tv, delen we nu met elkaar voor God. In deze blog gaat het over vieren en de verbinding met het dagelijks leven en Gods wereld. Hoe kunnen we samen leren vieren in Gods wereld?

Verschillende voorkeuren

Als christenen komen we samen om te vieren dat Jezus onze Heer is. Dit gebeurt in de zondagse dienst, maar ook in kleine groepen of thuis. De manier waarop we vieren verandert met de tijd, bijvoorbeeld door nieuwe technische mogelijkheden.

Het vormgeven van de samenkomst kan een zoektocht zijn. Mensen hebben verschillende voorkeuren: de één houdt van nieuwe liederen, de ander van bekende. Sommigen willen meer interactie, anderen juist minder. Hoe zorg je ervoor dat alle generaties zich thuis voelen? En wie bepaalt hoe de dienst eruitziet: de voorganger, de zangleider, of samen?

Een gezamenlijk leerproces

Kunnen we samen leren over hoe we een dienst vormgeven? En vanuit welke visie? Vaak gaat het gesprek over liederen of bepaalde vormen. In het boek Wakker in Gods wereld: Kerk-zijn in de 21e eeuw geeft Jack Barentsen een bredere visie: hoe verbinden we de dienst met het dagelijks leven en met Gods wereld?

Door elementen uit het dagelijks leven een plek te geven in de dienst, wordt deze herkenbaarder voor alle generaties. Zo kunnen jong en oud samen hun ervaringen voor God brengen. Mensen die nieuw zijn in de kerk, merken dat het geloof over dingen gaat die zij ook meemaken. Voor voorgangers, zangers en muzikanten geeft deze visie richting. Barentsen geeft twee concrete tips.

1. Verbinding maken met het dagelijks leven

Soms wordt ons aan het begin van een dienst gevraagd om de zorgen van de week los te laten en ons op God te richten. Maar hierdoor kan het lijken alsof geloof en dagelijks leven los van elkaar staan. Terwijl God juist betrokken is bij ons hele leven.

In de Bijbel zie je hoe geloof en dagelijks leven samenkomen. In het Oude Testament brengen mensen gaven uit het land naar de tempel. Aanbidding wordt door de profeten verbonden met recht doen en zorg voor anderen. Het Nieuwe Testament besteedt aandacht aan hoe je met elkaar omgaat in het gezin en op het werk. Hoe kunnen wij in de dienst stilstaan bij onze dagelijkse ervaringen en ontdekken hoe God daarin aanwezig is? En hoe kunnen gebed, samen zingen en de Bijbel ons kracht, troost en richting geven?

2. Spelen met verhalen

Soms lijkt het geloof vooral te gaan over ‘ik en mijn God’. Dat is niet verkeerd, maar kan eenzijdig zijn. Baptisten hebben van oudsher aandacht voor samen geloven en samen Gods weg zoeken.

Als geloof alleen draait om persoonlijke beleving, kan het los komen te staan van de wereld om ons heen. Jack Barentsen vertelt hoe er op de zondag na de inval van Rusland in Oekraïne in een dienst waar hij was, geen enkele aandacht was voor deze ingrijpende gebeurtenis. Dit maakt pijnlijk duidelijk hoe kerk en wereld soms gescheiden lijken.

Op het Seminarium leren studenten om in de liturgie te ‘spelen’ met verhalen: het verhaal van God, van de gemeente en van de wereld. De kern hiervan is dat wij deelnemen aan Gods missie in de wereld. We zijn geroepen om zijn koninkrijk te zoeken en het kwade te weerstaan. Ons vieren en ons dagelijkse handelen heeft betekenis in het licht van Gods koninkrijk.

Praktische voorbeelden

Voor voorgangers, dienstleiders en muzikanten vraagt het oefening om vieringen te verbinden met het dagelijks leven en verhalen creatief in te zetten. Dit kost tijd en samenwerking. Hier zijn enkele praktische ideeën.

• Voorkom ons-kent-ons-taal zoals: “U kent allemaal wel het verhaal van Abraham…”, maar gebruik taal die iedereen insluit: “Abraham leefde in een tijd waarin…”.
• Laat in de inrichting van de kerk iets terugkomen van de stad of wijk. In de Buurtkerk Soesterkwartier liggen bijvoorbeeld de letters SK bij de Paaskaars, naast een klein houten kruis.
• Vertel met de liederen een verhaal waar mensen deel van zijn. Varieer met liederen uit de traditie, hedendaagse aanbiddingsmuziek en liederen van Sela of Schrijvers voor gerechtigheid.
• Gebruik in de dienst contrasten en laat zien dat God erbij is. Denk aan twijfel en vertrouwen, rust en uitdaging, donker en licht, zwakte en kracht, verdriet en vreugde, dood en leven. Dit zijn dingen die we allemaal in het dagelijks leven meemaken.
• Maak ruimte voor schuldbelijdenis en klacht. Geef woorden aan wat er leeft in de gemeente en in de samenleving.
• Geef mensen de kans om zich in het verhaal in te leven door een moment van stilte, een passende handeling, of samen het Onze Vader te bidden (toon de tekst).
• Gebruik in de preek herkenbare situaties of een verhaal uit het dagelijks leven, werk of school. Zorg voor voorbeelden die aansluiten bij verschillende leeftijden.

• Verbind het avondmaal met het lijden in de wereld, met het lichaam van Christus plaatselijk (bijvoorbeeld de pioniersplek) en wereldwijd, met samen eten.
• Laat verschillende generaties een brief aan God schrijven over hun woonplaats en deze in de dienst voorlezen.
• Schrijf samen een eigentijdse psalm of een lied over de stad of wijk.
• Laat mensen vertellen over hun werk of vrijwilligerswerk en bid voor hen.
• Vraag de politie of andere maatschappelijke werkers om gebedspunten voor de dienst.
• Als de kerk samenkomt in een schoolgebouw, laat dan bijvoorbeeld de conciërge iets vertellen en bid voor de school.
• Doe met een groep een (stilte)wandeling in de natuur. Lees samen Psalm 19.
• Breng een bos bloemen namens de kerk naar iemand buiten de gemeente als bemoediging.

Samen vieren in Gods wereld geeft hoop. Door de eeuwen heen hebben mensen hun blik gericht op God, midden in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld in dit Taizé-lied, dat gebaseerd is op een tekst van de theoloog Dietrich Bonhoeffer (in het Duits wordt God met ‘du’ aan gesproken).

God, geef dat mijn gedachten gericht zijn op jou.
Bij jou is het licht, jij vergeet mij niet.
Bij jou vind ik hulp, ja bij jou vind ik geduld.
Van jouw wegen heb ik geen begrip, maar jij weet de weg voor mij.

Leestip voor verdieping: Jack Barentsen & Oeds Blok; "Wakker in Gods wereld: Kerk-zijn in de 21^e eeuw". Amsterdam 2024.(https://webwinkelvindingrijk.nl/winkel/wakker-in-gods-wereld/)

Oeds Blok is coördinator Pionieren & gemeentestichting voor Unie-ABC en docent Pionierend Leiderschap bij het Baptisten Seminarium.